به گزارش قدس آنلاین، مجموعه «متل‌واره‌های ایرانی» عنوان مجموعه‌ای است که طاهره ایبد با همراهی تصویرگران مختلف برای کودکان بالای چهار سال نوشته و در هر جلد، متل‌ها و هیچانه‌های ایرانیِ آهنگین و ساده را دستمایه بازآفرینی داستانی قرار داده است.
پیش از این، طاهره ایبد پژوهشی در حوزه‌ی هیچانه‌ها و متل‌های ایرانی و خارجی انجام داده که در مقاله‌ای با عنوان «ﻫﻴﭽﺎﻧﻪﻫﺎ و ﺗﺮاﻧﻪﻫﺎی ﺑﺎزی، وﻳﮋگی و ﺗﺎﺛﻴﺮ آنﻫﺎ ﺑﺮ ﻛﻮدک» در سال ۱۳۹۴ در شماره‌ی ۶۶ مجله‌ی پژوهش‌نامه‌ی ادبیات کودک منتشر شده است.
وی در گفت‌وگویی پیرامون همین نوشته توضیح داده که ویژگی‌های منحصربه‌فردی در متل‌ها، هیچانه‌ها و ترانه‌های بازی_آوازی وجود دارد که نه‌تنها آن‌ها را برای بچه‌ها جذاب کرده که راز ماندگاری آن‌ها در تاریخ ادبیات فولکلور نیز هست؛ آهنگین بودن متل‌ها، استفاده بسیار از موسیقی و آواهای مختلف، تکرار عبارت‌ها و واژه‌هایی که بی‌معنی به نظر می‌رسند، کارکردهای متفاوتی بر خردسالان دارد، از جمله مساله‌ی زبان‌آموزی، پرورش تخیل، افزایش دانش شناختی و محیطی خردسالان، تقویت تارهای صوتی آن‌ها و موارد دیگر...
هیچانه‌ها ویژگی‌هایی بی‌نظیر دارند
طاهره ایبد در گفت وگویی با بیان این که در پژوهشی که روی متل‌ها و هیچانه‌های ایرانی و خارجی داشتم متوجه شدم ویژگی‌های منحصربه‌فردی در متل‌ها، هیچانه‌ها و ترانه‌های بازی_آوازی وجود دارد، بیان کرد: نه تنها آن‌ها را برای بچه‌ها جذاب کرده که راز ماندگاری آن‌ها در تاریخ ادبیات فولکلور نیز هست؛ آهنگین بودن متل‌ها، استفاده بسیار از موسیقی و آواهای مختلف، تکرار عبارت‌ها و واژه‌هایی که بی‌معنی به نظر می‌رسند و دیگر ویژگی‌هایی که فرصت بیان آن در این مطلب نیست، کارکردهای متفاوتی بر خردسالان دارد، از جمله مسئله زبان‌آموزی، پرورش تخیل، افزایش دانش شناختی و محیطی خردسالان، تقویت تارهای صوتی آن‌ها و موارد دیگری که در مقاله به آن‌ها پرداخته‌ام. اما تاسف‌برانگیز و شرم‌آور است چند وقت پیش فرد به اصطلاح کارشناس در یک برنامه، از سر بی‌سوادی و ناآگاهی گنجینه ارزشمندی چون متل‌ها را به تمسخر گرفت و هیچ‌انگارانه قلمداد کرد.
عناوین این مجموعه عبارت‌اند از: «اتل و متل و کوتوله» با تصویرگری سعیده احمدی، «عر عر عره، تره یا کره؟» با تصویرگری مریم تاروردی، «آن، مان، گاوهای ابری نباران!» با تصویرگری حدیث جزایری، «هاجستم و واجستم، یک‌دسته‌گل، تو دستم» با تصویرگری فاطمه قاسمی، «بارون میاد شرشر، گوشه‌به‌گوشه‌ی شهر» با تصویرگری مهدی مزرعه فراهانی، «تاپ‌تاپ خمیر من کو؟ تشت پنیر من کو؟» با تصویرگری سحر به‌نژاد و «عمو رنجیرباف و دزدهای کوه قاف» با تصویرگری مارال دهقانی.
نویسنده این مجموعه، برای متل‌واره‌ها قصه خلق کرده است و در جایی که متل‌های قدیمی، کلیشه‌های ضد زن، ضد قوم یا ضد طبیعت داشتند آن‌ها را با ارزش‌های معاصر هماهنگ کرده و کلیشه‌ها را هم حذف کرده است.
مجموعه «متل‌واره‌های ایرانی» در ۷ جلد، هر جلد ۲۴ صفحه و به بهای ۵۵ هزار تومان از سوی انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، برای کودکان بالای چهار سال منتشر شده است. این اثر چندی پیش به فهرست چهل‌وچهارم لاک‌پشت پرنده راه یافت و نشان «۳ لاک‌پشت پرنده تابستان ۱۴۰۰» را دریافت کرد.
متل؛ قصه‌های کوتاه با مضامین آموزنده
مَتَل‌ها از محبوب‌ترین زیرمجموعه ادبیات شفاهی هستند. در هر منطقه و در هر سرزمینی متناسب با اقلیم و آداب و رسوم آنجا متل‌هایی سروده شده است. متل‌ها آواز یک گروه و یک قوم هستند؛ آرزو برای باریدن باران، برای پختن نان و برای در دست گرفتن دسته‌ای گل که به شکلی موزون بر زبان مردم جاری شده‌اند.
در تعریف دیگر می‌توان گفت متل به قصه‌های کوتاه سرگرم‌کننده با مضامین لطیف و آموزنده گفته می‌شود که تمام یا قسمتی از آن قافیه‌دار، شعرگونه یا مانند بحر طویل باشد. قهرمان متل‌ها اغلب حیوانات‌اند، ولی گاهی انسان‌ها یا مظاهر طبیعت هم هستند. امروزه متل به داستان‌های منظوم کودکانه گفته می‌شود و معمولاً مصرع‌های متل کوتاه است. دویدم و دویدم و اتل متل توتوله از متل‌های معروف فارسی است. متل‌ها به دلیل آهنگین بودن و تکرار کنش‌ها در ذهن ماندگاری دارند و به راحتی به خاطر سپرده می‌شوند. یکی از خصوصیات برجسته در متل‌ها، کنش‌های حرکتی است که در جان بخشیدن به تصویرسازی کودکانه در شعر کودک موثر است.
نظر شما